روزهای دشوار اقتصاد ایران پس از تحریم آمریکا
روزهای دشوار اقتصاد ایران پس از تحریم آمریکا
The difficult days of the Iranian economy after the embargo
WHبه رغم اعلام تمایل دونالد ترامپ برای مذاکره با ایران و شایعات رسانه ای درباره میانجیگری کشورهایی نظیر عمان، سوئیس و روسیه میان تهران و واشینگتن، رهبری جمهوری اسلامی طی هفته های اخیر حداقل دو بار صراحتاً با چنین مذاکراتی مخالفت کرده است. با جواب رد آیت الله خامنه ای به ترامپ که چهارشنبه گذشته در دیدار هیات دولت به صریح ترین شکل ممکن ابراز شد و نزدیک شدن به ضرب الاجل دور دوم تحریم های آمریکا در آبان، اقتصاد ایران باید خود را برای روزهایی مبهم تر و دشوارتر از شرایط فعلی آماده کند.
دولت ترامپ مصمم است با افزایش فشارها، جمهوری اسلامی را مجبور کند از بلند پروازی در منطقه و تهدید اسرائیل دست بردارد. اولین گام مهم در این راه خروج از برجام بود. بسیج کشورهای حاشیه خلیج فارس وعملا متحد کردن اعراب و اسرائیل علیه تهران، ایجاد نهادی در وزارت خارجه برای متمرکز کردن عملیات بین المللی علیه جمهوری اسلامی و تقویت اپوزیسیون سرنگونی طلب از گام های دیگر کاخ سفید است. با این حال حداقل تا این لحظه، تمرکز اصلی آمریکا در مواجهه با ایران استفاده از «ابزار تحریم های اقتصادی» و برنامه ریزی برای آن بوده است.
آن چه که این بار درسیاست اعمال تحریم های آمریکا علیه جمهوری اسلامی برجسته شده است، تدارک زمینه های لازم برای تامین هرچه بیشتر تاثیرهای این تحریم ها براقتصاد ایران است.
دولت ترامپ ماه هاست با فشار بر خریداران اصلی نفت ایران تلاش می کند، این کشورها را به نخریدن نفت ایران متقاعد کند. ظاهرا کشورهایی مانند ژاپن و کره جنوبی به این خواست آمریکا پاسخ مثبت داده اند. در کنار تلاش برای کاهش درآمدهای نفتی ایران، آمریکا ظاهرا با تجربه ای که از تحریم های پیشین به دست آورده درصدد است، راه های موسوم به «دور زدن تحریم ها» را تا حد ممکن مسدود کند. در دوره های پیشین تحریم، کشورهای حاشیه خلیج فارس و همسایگان ایران مانند عراق، امارات، قطر، عمان و ترکیه خواسته یا ناخواسته به زمین بازرگانی خارجی جمهوری اسلامی برای دور زدن تحریم ها تبدیل می شدند که به ایران فرصت می داد در برابر فشارهای تحریمی مقاومت کند.
این بار احتمالا دوبی دیگر محل نقل و انتقال کالاهای تحریمی و مبادلات پولی و ارزی به ایران و از ایران نخواهد بود. عراق اعلام کرده است تحریم های آمریکا علیه ایران را نادیده نمی گیرد. و ترکیه نیز که تاکنون با تبعیت از سیاست های تحریمی کاخ سفید علیه جمهوری اسلامی مخالفت کرده تحت فشارهای شدیدی قرار گرفته است. اگر فشارهای اقتصادی آمریکا بر ترکیه به حدی برسد که اقتصاد این کشور با خطر جدی روبرو شود، بعید نیست که دولت اردوغان با گرفتن امتیازهایی حلقه محاصره جمهوری اسلامی را تنگ تر کند.
ایران البته تلاش دارد با تخفیف های ویژه، مانند حمل و نقل رایگان نفت و دادن مهلت ۶۰ روزه برای پرداخت بهای نفت، مشتریان خود را حفظ کند. اما نباید توهم داشت که حفظ این مشتریان در رقابت با آمریکا آسان است.