اقتصاد ایران پس از تحریم ها به بحران نزدیک می شود
اقتصاد ایران پس از تحریم ها به بحران نزدیک می شود
حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، در آستانه از سر گرفته شدن تحریم های آمریکا، از هر سو دستوراتی جدی دریافت می کرد. علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی، از او می خواست با فساد مقابله کند. فرمانده مقتدر سپاه پاسداران توجه روحانی را به افت ریال جلب می کرد و بخش قابل توجهی از قانونگذاران او را برای پاسخگویی درباره اقتصاد در حال سقوط کشور به مجلس فراخواندند. هیچ کدام هیچ توصیه ای برای آرام کردن حس فزاینده استیصال و خشم مردم در خیابان ها نداشتند.
طی چند هفته گذشته، گرمای کم سابقه، قطع برق، کمبود آب و ۵۰ درصد رشد در قیمت مواد خوراکی به تظاهرات پراکنده دامن زده است. در جریان اعتراضات در کرج در ۱۲ مرداد ماه یک نفر کشته و ۲۰ نفر بازداشت شدند. در اشتهارد، حدود ۵۰۰ نفر با سنگ و آجر پنجره های یک حوزه علمیه را شکسته و سعی کردند ساختمان را به آتش بکشند.
اوضاع بد است و بدتر هم می شود. چشم انداز تحریم دلار و طلا و خودروسازی باعث شده که ریال از اردیبهشت ماه ۷۰ درصد ارزش اش را از دست بدهد. تلاش دولت برای بازگرداندن ثبات به ریال با تعیین نرخی معین تاثیر معکوس داشت و به سقوط آن سرعت بخشید. درد واقعی آبان ماه با آغاز تحریم های نفتی احساس خواهد شد.
قرار بود روحانی در این روزها از پیامدهای توافق هسته ای لذت ببرد. اما سه سال پس از تصویب برجام، او به جای لذت بردن از نتایج آن باید توضیح بدهد مشکل چه بوده و چگونه آن را رفع خواهد کرد. سعید لیلاز، اقتصاددان اصلاح طلب که به دولت روحانی مشاوره می دهد، می گوید: «مردم اعتمادشان را از دست داده اند، و خواهان کارآمدی هستند. برای مردم فرقی نمی کند این امر توسط مردی ریش دار یا کراواتی انجام بگیرد.»
با این وجود نظام سیاسی ایران می داند که طی سه سال آینده انتخاب دیگری غیر از روحانی ندارد.
انیسه بصیری تبریزی، پژوهشگر «انستیتو سلطنتی یونایتد سرویس» در لندن، با توجه به شکست ابراهیم رئیسی در انتخابات قبل، می گوید: «آلترناتیوی واقعی وجود ندارد. تصور بر این است که فعلا این تنها راه پیش رو است.»
این بحران می تواند با متحد کردن رهبران سیاسی علیه آمریکا دست روحانی را در داخل تقویت کند.
اگر آمریکا در توقف بخش عمده ای از صادرات نفت ایران موفق شود، کشور ممکن است وارد یک بحران تمام عیار شود. ایران در صورت عدم دسترسی به نظام مالی غرب به نزدیک شدن خود به چین سرعت خواهد داد و ممکن است به اقداماتی تلافی جویانه در تنگه هرمز دست بزند.
علی اصغر رضایی، مدیر پیشین و ۵۸ ساله یک کارخانه تولید پوشاک که حالا با پژوی خود برای آژانس کار می کند، می گوید: «کلا دیگر امیدی نیست.»
ایمان بیک، سردبیر روزنامه «فناوران اطلاعات»، می گوید از روحانی برای بازگرداندن ثبات به ریال یا اصلاح وسیع تر اوضاع اقتصادی تا زمانی که تحریم ها پا برجا است کار چندانی برنمی آید: «مهار بازار ایران در ماه های اخیر عملا در دست ترامپ بوده است.»
